эшләр бүтән төс алды

обернуться лицом к окну — йөзе белән тәрәзәгә таба борылу

он даже не обернулся — ул әйләнеп тә карамады

дела обернулись иначе — эшләр бүтән төс алды

все обернулось в нашу пользу — барысы да безнең файдага әйләнде

капитал обернулся в один год — капитал бер елда әйләнеш ясады

с одним трактором не обернуться — бер трактор белән генә очлап чыгып булмас

обернуться лисой (в лису) — төлкегә әверелү

предпосевные работы — чәчү алды эшләре

я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды

я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын

до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр

он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың

он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар

и пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!

а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа

иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың

можете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын

отец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе

отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте

вдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра

сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ

его пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә

откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала

он ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?

а сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!

а как ты туда попал? — ә һин нисек унда барып эләктең?

как ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!

а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең

спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың

сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ

а? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә

что ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?

вот парень, а! — егете лә егете бит, ә!

кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!

смотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?

а-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?

а, вот как! — ә, бына нисек!

а, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!

а, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!

а, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!

а! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни

а-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!

расти без отца — атайһыҙ үҫеү

чай без молока — һөтһөҙ сәй

сидеть без огня — утһыҙ ултырыу

жить без друзей — дуҫ-ишһеҙ йәшәү

работать без отдыха — ялһыҙ эшләү

без вести пропал — хәбәрһеҙ юғалды

без нас не ходи — беҙҙән башҡа барма (йөрөмә)

это сделано без вашей помощи — был һеҙҙең ярҙамдан башҡа эшләнде

ребёнку год без трёх дней — балаға өс көндән бер йәш була

без пяти минут девять — биш минуттан туғыҙ

без исключения — береһе лә ҡалмай, тулыһынса, бөтөнләй

без малого — әҙ тигәндә

без сомнения — һис шикһеҙ

без оглядки — артына ҡарамайынса, алдын-артын ҡарамай

без устали — арымай-талмай

без умолку — туҡтауһыҙ, туҡтамайынса, өҙлөкһөҙ

не без пользы — файҙаһыҙ түгел

не без того (чтобы) — унһыҙ булмаҫ

выехать за город — ҡала ситенә сығыу

вынести за скобки — йәйәләр тышына сығарыу

уйти за реку — йылға аръяғына китеү

отдать жизнь за Родину — Ватан өсөн ғүмерҙе биреү (фиҙа ҡылыу)

купить за пять рублей — биш һумға һатып алыу

уплатить за квартиру — фатир өсөн түләү

работать за товарища — иптәш(е) өсөн эшләү

расписаться за жену — ҡатыны өсөн ҡул ҡуйыу

взять за руку — ҡулдан тотоу

тянуть за верёвку — бауҙан тартыу

краснеть за друга — дуҫ өсөн ҡыҙарыу

я рад за вас — һеҙҙең өсөн шатмын

принять за правило — ҡағиҙә итеп ҡабул итеү

считать за честь — намыҫ эше тип һанау

жить за городом — ҡала ситендә йәшәү

за горой — тау артында

стоять за дверью — ишек артында тороу

солнце скрылось за тучами — ҡояш болот артына йәшенде

сидеть за столом — өҫтәл янында ултырыу

гнаться за мальчиками — малайҙар артынан ҡыуыу

следуйте за нами! — беҙҙең арттан барығыҙ!

за весной наступает лето — яҙ артынан йәй килә

день за днём — көн артынан көн

один за другим — береһе артынан икенсеһе, бер-бер артлы

сунуть за пазуху — ҡуйынға тығыу

поставить за шкаф — шкаф артына ҡуйыу

за неимением времени — ваҡыт булмау сәбәпле

за ненадобностью — кәрәкмәү сәбәпле

пойти за водой — һыуға барыу

послать за врачом — табип артынан ебәреү

ухаживать за больным — ауырыуҙы ҡарау

следить за чистотой — таҙалыҡты һаҡлау (тотоу)

смотреть за ребёнком — баланы ҡарау

дело за вами — эш һеҙҙә (ҡалды)

очередь за мной — сират миндә, минең сират

замечать за учеником недостатки — уҡыусыла етешһеҙлектәр күреү

приказ за подписью директора — директорҙың ҡултамғаһы булған приказ

дело за номером два — икенсе һанлы дело

все за, он один против — бөтәһе ыңғай, ул бер үҙе ҡаршы

сесть за стол — өҫтәл артына ултырыу

сесть за руль — руль артына ултырыу

взяться за работу — эшкә тотоноу

приняться за учёбу — уҡырға керешеү

за последние годы — һуңғы йылдарҙа

за лето — йәй эсендә

сделать за два часа что-л. — нимәнелер ике сәғәт эсендә эшләү

мороз за двадцать градусов — һыуыҡ егерме градустан артҡан

ей далеко за сорок — йәше күптән ҡырҡтан уҙған

находиться за десять километров от города — ҡаланан ун километр алыҫлыҡта булыу

благодарить за услугу — хеҙмәт өсөн рәхмәт әйтеү

за что его любить? — нимәһе өсөн уны яратырға?

за несколько дней — бер нисә көн элек

за час до отправления поезда — поезд китерҙән бер сәғәт алда

занять денег — аҡса алып тороу

книги заняли всю полку — китаптар тотош кәштәне тултырҙы

занять место — урын алыу

занять первое место в соревновании — ярышта беренсе урын алыу

занять место секретаря — секретарь булып эшләү

сборы заняли один час — йыйыныу бер сәғәт ваҡытты алды

его заняла мысль о поездке в Москву — уны Мәскәүгә барыу уйы ҡыҙыҡһындырҙы

занять разговорами — хәбәр менән мауыҡтырыу

занять деревню — ауылды алыу

занять неприятельский город — дошман ҡалаһын алыу

взрослые и дети — ололар һәм балалар

заводы и фабрики — заводтар һәм фабрикалар

догнать и перегнать — ҡыуып етергә һәм уҙып китергә

он пришёл и ушёл — ул килде лә китте

отец и мать — атай менән әсәй

всадники скрылись, и никто этого не заметил — һыбайлылар күҙҙән юғалды, әммә быны берәү ҙә һиҙмәне

время истекло, и он прекратил работу — ваҡыт бөттө, һәм ул эшен туҡтатты

и я, и он, и все мы вместе — мин дә, ул да һәм беҙ бөтәбеҙ ҙә бергә

и работал же он так, что забывал всё на свете — хатта бөтә донъяһын онотоп эшләй торғайны

я и работал, да денег не хватало — эшләһәм дә, аҡса етешмәне

не могу и думать об этом — был турала уйлай ҙа алмайым

и-и-и, когда это будет — э-э-эй, ҡасан була әле ул

сознательный ученик — аңлы уҡыусы

сознательное отношение к учёбе — уҡыуға аңлы мөнәсәбәт

сознательный обман — күрәләтә эшләнгән алдыҡ

он надел рубашку шиворот навыворот — күлмәген алдын-артка кигән

дела пошли шиворот навыворот — эшләрнең алды-арты китте

взять преступника — енәйәтсене ҡулға алыу

возьму да скажу — тотормон да әйтермен

взять и поехать — тоторға ла китергә

взять хотя бы учителей — уҡытыусыларҙы алып ҡарайыҡ

возьми хоть сестру — апайыңды ғына ал

взять быка за рога — ҡыйыу эш итеү

взять верх — өҫтөнлөк алыу, өҫкә сығыу, еңеү

взять пример — үрнәк алыу

взять в свои руки — үҙ ҡулы аҫтына алыу, буйһондороу

взять себя в руки — үҙеңде ҡулға алыу, тыйылыу

наша взяла — беҙҙең яҡ еңде

не дорого возьмёт — оҙаҡ уйлап тормай, уйлап тормайынса

с чего (откуда) он (она и т.д.) взял — ҡайҙан алды (нимәнән сығып әйтә) ул уны (һығымта нимә нигеҙендә эшләнгән)

владеть имуществом — мөлкәткә хужа булыу

владеть конём — атҡа эйә булыу

владеть талантом рассказчика — һөйләү талантына эйә булыу

владеть империей — империяны биләп тороу

владеть классом — класты ҡулда тотоу

владеть людьми — кешеләрҙе буйһондороп тотоу

разнообразные мысли владели им — уны төрлө уйҙар биләп алды

владеть оружием — ҡорал менән эш итә белеү

владеть русским языком — урыҫ телен белеү

владеть даром слова — һүҙ оҫтаһы булыу

владеть рукой — ҡулды йөрөтә алыу

владеть пером — оҫта яҙа белеү, ҡәләм тибрәтә алыу

владеть собой — үҙеңде тота белеү, һалҡын ҡанлы булыу

бравый молодец — батыр егет

молодец, что сумел решить задачу первым — егет икәнһең, мәсьәләне беренсе булып эшләй алдың

сегодня отец выглядит молодцом — бөгөн атай егеттәрсә күренә

молодец к молодцу — береһенән-береһе яҡшыраҡ, бөтәһе лә һайлап алған кеүек

добрый молодец — батыр егет

совершить мошенничество — мутлыҡ эшләү

рвануть дверь — ишекте ҡапыл тартыу

рвануть изрядный куш — байтаҡ ҡына өлөш эләктереү

лошади рванули — аттар ҡапыл ҡуҙғалды

рвануть в Москву — ҡапыл Мәскәүгә сығып китеү

гармонист рванул плясовую — гармунсы өҙҙөрөп бейеү көйөн уйнап ебәрҙе

что-то сильно рвануло — ниҙер бик ҡаты шартланы

сорвать яблоко с яблони — алмағастан алма өҙөп алыу

уйти с собрания — йыйылыштан сығып китеү

удалить с урока — дәрестән сығарып ебәреү

отдохнуть с полчаса — ярты сәғәттәй ял итеү

прожить в деревне с месяц — ауылда бер айға яҡын йәшәү

он получил с десяток писем — ул унлап хат алды

с месяц назад — бер ай самаһы элек

отъехать с километр — бер километр самаһы китеү

он служит с месяц — ул бер айға яҡын хеҙмәт итә

девочка ростом с маму — әсәһендәй буйлы ҡыҙыҡай

идти с мамой — әсәй менән барыу

поговорить с друзьями — дуҫтар менән һөйләшеү

платок с бахромой — суҡлы шәл

книга с иллюстрациями — рәсемле китап

человек с ружьём — мылтыҡлы кеше

хлеб с маслом — май яғылған икмәк

мешок с мукой — он һалынған тоҡ

ведро с молоком — һөт һалынған күнәк

есть с жадностью — ҡомһоҙланып ашау

слушать с восхищением — һоҡланып тыңлау

идти с песнями — йырлап барыу

проснуться с головной болью — баш ауыртып уяныу

мыть с мылом — һабынлап йыуыу

броситься с кулаками — кемгәлер йоҙроҡ менән ташланыу

послать с курьером — курьер менән ебәреү

у него плохо с сердцем — уның йөрәге ауырта

с самолётом произошла авария — самолёт менән авария булған

явиться с докладом — доклад менән килеү

обратиться с просьбой — үтенес менән мөрәжәғәт итеү

сделать с намерением — маҡсат менән эшләү

познакомить с девушкой — ҡыҙ менән таныштырыу

сравнить с оригиналом — төп нөсхә менән сағыштырыу

согласиться с выводами — һығымталар менән ризалашыу

быть осторожным с огнём — ут менән һаҡ булыу

с миру по нитке – голому рубашка — ил төкөрһә – күл булыр

вернуться с Кавказа — Кавказдан ҡайтыу

напасть на врага с тыла — дошманға тылдан һөжүм итеү

наблюдать за ходом боя с высоты — һуғыш барышын ҡалҡыулыҡтан күҙәтеү

цветы с юга — көньяҡ сәскәләре

картина с выставки — күргәҙмәнән алынған картина

телеграмма с дороги — юлдан килгән телеграмма

с детства — бала саҡтан алып

с первых же дней — беренсе көндәрҙән алып

приготовить с вечера — кистән әҙерләп ҡуйыу

с утра до ночи — иртәнән кискә тиклем

с весны до осени — яҙҙан алып көҙгә тиклем

получить деньги с заказчика — заказ биреүсенән аҡса алыу

урожай с гектара — (һәр) гектарҙан алынған уңыш

брать пример с матери — әсәйҙән үрнәк алыу

перевести с башкирского языка — башҡортсанан тәржемә итеү

копия с документа — документтың күсермәһе

с разрешения родителей — ата-әсәнең рөхсәте менән

с вашего согласия — һеҙҙең ризалығығыҙ буйынса

с согласия автора — автор ризалығы буйынса

умереть с голоду — астан үлеү

писать с большой буквы — ҙур хәреф менән яҙыу

торговать с рук — ҡулдан һатыу

влюбиться с первого взгляда — бер күреүҙән ғашиҡ булыу

кормить ребёнка с ложечки — баланы ҡалаҡ менән ашатыу

так-таки сумел сделать — шулай ҙа эшләй алды